سایت رسمی عباد الرحمن

تنبیه پنجم: استصحاب تعلیقی

حکمی که بر موضوعی مترتب می شود در یک تقسیم به دو قسم است: حکم تنجیزی و حکم تعلیقی( مشروط به حصول معلق علیه )

• در حکم تنجیزی حتما استصحاب جاری می شود.
• آخوند ره: استصحاب در حکم تعلیقی هم جاری است زیرا ارکان استصحاب کامل است و مانعی وجود ندارد.

اشکال سید محمد مجاهد ( صاحب مناهل):حکمی (وجوب حج معلق بر استطاعت یا حرمت عنب قبل از کم شدن دو سوم آن) که بر خطاب اصلی وارد شده است یک خطاب معلق است و بعد از حصول ما علق علیه تحقق پیدا می کند.لذا یکی از ارکان استصحاب (یقین سابق) مختل است و با اختلال رکن استصحاب جای جریان استصحاب نخواهد بود.

جواب: وجود کل شیء بحسبه. وجود چیزی که منجز است وجود تنجیزی است که غیر از وجود تعلیقی است و وجود چیزی که تعلیقی است وجود تعلیقی است و غیر از وجود تنجیزی است.

گاهی دلیل اجتهادی از اطلاقی برخوردار است که همه موارد را شامل می شود مثل اینکه فرموده است: تجب صلاه الجمعه فی عصر الظهور و الغیبه 

ولی گاهی دلیل اجتهادی از اطلاق برخوردار نیست که همه موارد را شامل شود بلکه مهمل ( غرض مولا نه به بیان تعلق گرفته نه به عدم بیان) یا مجمل (غرض مولا به عدم بیان تعلق گرفته) است. در چنین مواردی از استصحاب استفاده می کنیم و دلیل را تعمیم می دهیم. وقتی در زمان غیبت  در مورد وجوب نماز جمعه شک شود استصحاب جاری می شود و معلوم می شود در زمان غیبت نیز مشمول آن بوده است.

فرقی نمی کند که خطاب وارده در مقام بیان حکم تعلیقی باشد یا تنجیزی

اشکال دوم: درست است که اختلالی در احکام استصحاب تعلیقی وجود ندارد اما اشکال استصحاب تعلیقی از ناحیه دیگر است و ان این است که چنین استصحابی مبتلا به معارض است و در اثر تعارض  هر دو استصحاب تساقط می کند. در مورد زبیب(کشمش) که حالت متغیره انگور است دو استصحاب جاری می شود:

1. استصحاب حکم مطلق: قبلا یقین به حلیت عصیر زبیبی داشتیم حال پس از غلیان شک داریم و همان حلیت استصحاب می شود.

2. استصحاب حکم معلق: قبلا یقین داشتیم که العنب اذا غلی یحرم حال در مورد زبیب پس از غلیان شک داریم و همان حرمت تعلیقیه استصحاب می شود.

جواب: وقتی ارکان استصحاب در مورد حکم تعلیقی وجود دارد مانعی از جریان حکم تعلییقی نیست و این استصحاب جاری می شود. 

در اصل و اساس دوحکم برای عنب وجود دارد:

• حکم تنجیزی: العنب حلال
• حکم تعلیقی: العنب اذا غلی حرام

پس از ورود خطاب تعلیقی معلوم می شود که غلیان، غایت برای حلیت است و شرط برای حرمت است. بنابرین تا زمانی که معلق علیه یعنی غلیان حاصل نشده است حکم تنجیزی (حلیت) وجود دارد و وقتی معلق علیه حاصل شد غایت حکم تعلیقی است و دیگر نمی توان حکم به حلیت کرد و پس از آن حکم تعلیقی (حرمت) مترتب می شود.

اما پس از عروض حالت(زبیبیت برای برای عنب) دو حکم از با جریان دو استصحاب به وجود می آید:

• حکم تنجیزی: تا قبل از عروض این حالت حکم به حلیت می شد پس از عروض حالت تردید داریم و استصحاب حلیت جاری می شود.
• حکم تعلیقی: تا قبل از عروض این حالت حکم به حرمت حکم تعلیقی می شد پس از عروض حالت تردید داریم و استصحاب حرمت تعلیقی جاری می شود.

این دو در طول هم هستند و زمانی که غلیان حاصل شد نوبت به استصحاب حلیت نمی رسد.