اوامر: ماده امر (تلخیص کفایه) :: سایت رسمی عباد الرحمن

اوامر: ماده امر (تلخیص کفایه)

شنبه ۵ فروردين ۹۶
۱۰:۳۴

در بحث ماده امر، لفظ امر از چهار جهت مورد بررسی قرار می گیرد که نمودار آن را در تصویر مشاهده می کنید. جهات بحث در مورد ماده امر عبارتند از: معانی لفظ امر، اعتبار علوّ در معنای امر، حقیقت در وجوب بودن لفظ امر و طلب حقیقی یا انشایی بودن در معنای ماده امر. در ادامه خلاصه هر کدام را بیان می کنیم.

معانی لفظ امر

لفظ امر یک معنای لغوی دارد و یک معنای اصطلاحی.لفظ امر در معنی زیر به کار رفته است(معانی لغوی):

طلب مانند: اَمَرَه بکذا

شان مانند: شغلنی امر کذا

کار مانند: وَ مٰا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِیدٍ ﴿1﴾

کار عجیب مانند: فَلَمّٰا جٰاءَ أَمْرُنٰا ﴿2﴾

شیء مانند: ما رایت الیوم امرا عجیبا

حادثه مانند: امر کربلا من اعظم القضایا

غرض مانند: جاء زید لامر کذا

نظر مصنف: معنای لفظ امر فقط طلب و شیء است و بقیه معانی از مصادیق شیء است نه مفهوم امر

نظر صاحب فصول: لفظ امر برای معانی طلب و شان وضع شده است.

اصطلاح اصولی لفظ امر: طلب چیزی با قول مخصوص (صیغه امر مانند افعل) بنابرین معنای اصطلاحی لفظ امر همان صیغه امر است.

اگر در کتاب و سنت لفظ امر بدون قرینه به کار رفت بر چه معنایی باید حمل کنیم؟
باید رجوع به اصل شود و اصل عدم حجیت در ظنون است. پس لفظ امر را بنابر اصاله ظهور به معنای مصدری طلب حمل می کنیم. البته اصاله الظهور اعم از حقیقت و مجاز است.

اعتبار معنای معنای علو

ظاهر اعتبار معنای علو در معنای امر است و طلب مساوی یا پایینتر از عالی، امر محسوب نمی شود و لو طلب علو و استعلا کند.

حقیقت در وجوب بودن لفظ امر

لفظ امر حقیقت در وجوب است و حقیقت در مطلق طلب(اعم از وجوب و ندب) به نحو اشتراک معنوی نیست و دلیل آن تبادر است و مویدات آن عبارتند از:

فَلْیَحْذَرِ اَلَّذِینَ یُخٰالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ ﴿3﴾

مٰا مَنَعَکَ أَلاّٰ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ ﴿4﴾

و...

طلب حقیقی یا انشایی در معنای ماده امر

طلب حقیقی: قائم بر نفس است. ابتدا تصور می کنیم بعد تصدیق بعد میل بعد هیجان الرغبه بعد اراده.
طلب انشائی: آنچه ابراز شود (انشاء طلب). تا زمانی که طلب با صیغه افعل و غیر آن انشاء و ابراز نشده است طلب حقیقی هست ولی وقتی ابراز و انشاء شد طلب، طلب انشائی است.
ظاهر این است که طلب در معنای ماده امر، طلب انشائی است.(5)

منبع:

1. هود، 97

2. هود، 66

3. النور، 63

4. الأعراف‏، 12

5. تلخیص مسلم قلی پور گیلانی

کتاب مکاسب شیخ انصاری