- يكشنبه ۳ بهمن ۹۵
- ۲۳:۱۷
دشمنیِ شیطان با انسان در قرآن
(قالَ فَبِما أَغْوَیْتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ المُسْتَقِیمَ * ثُمَّ لاَتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ). [۲]
(قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْویَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ * إِلاّ عِبادَکَ مِنْهُمُ المُخْلَصِینَ). [۳]
(قالَ أَ رَأَیْتَکَ هذا الَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلی یَوْمِ القِیامَةِ لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلاّ قَلِیلاً). [۴]
«[ شیطان ] گفت: به من بگو: این کسی را که بر من برتری دادی [برای چه بود]؟ اگر مرا تا روز قیامت مهلت دهی قطعاً فرزندان او را، جز اندکی، ریشه کن خواهم کرد».
«همانا شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن گیرید. همانا او دار و دسته خود را فرا میخواند تا از دوزخیان باشند».
(قالَ یا بُنَیَّ لا تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَی إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُوا لَکَ کَیْدا إِنَّ الشَّیْطانَ لِلإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبِینٌ). [۶]
«گفت: ای فرزندم! خواب خود را برای برادرانت بازگو مکن که برای تو نیرنگی میاندیشند. همانا شیطان، دشمن آشکاری برای انسان است».
(وَ قُلْ لِعِبادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطانَ کانَ لِلإِنْسانِ عَدُوّا مُبِینا). [۷]
«و به بندگانم بگو: آنچه را که بهتر است بگویند، که شیطان میانشان را به هم میزند. همانا شیطان، دشمن آشکار انسان است».
دشمنی شیطان با انسان در حدیث
رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله لاِبنِ مَسعودٍ و هو یَعِظُهُ: یا بنَ مَسعودٍ، اِتَّخِذِ الشَّیطانَ عدوّا ؛ فإنَّ اللّهَ تعالی یقولُ: «إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّا». [۸]
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در اندرز به ابن مسعود فرمود: ای پسر مسعود! شیطان را دشمن بگیر ؛ زیرا خداوند متعال میفرماید: «همانا شیطان دشمن شماست ؛ پس او را دشمن گیرید».
الإمامُ علیٌّ علیه السلام: ثُمّ أسکَنَ سبحانَهُ آدَمَ دارا أرغَدَ فیها عَیشَهُ، و آمَنَ فیها مَحَلَّتَهُ، و حَذَّرَهُ إبلیسَ و عَداوَتَهُ، فاغتَرَّهُ عَدُوُّهُ نَفاسَةً علَیهِ بِدارِ المُقامِ، و مُرافَقَةِ الأبرارِ، فَباعَ الیَقینَ بِشَکِّهِ. [۹]
امام علی علیه السلام: سپس خداوند سبحان، آدم را در سرایی پر نعمت و امن سکونت داد و او را از ابلیس و دشمنی وی بر حذر داشت. پس، دشمنِ آدم، چون او را در سرای جاودانی و همدم نیکوکاران میدید، بر وی حسد بُرد و او را فریفت و آدم، یقین را به شکّش فروخت.
عنه علیه السلام: اِحذَرُوا عَدوّا نَفَذَ فی الصُّدورِ خَفِیّا، و نَفَثَ فی الآذانِ نَجِیّا. [۱۰]
امام علی علیه السلام: بپرهیزید از آن دشمنی که پنهانی در سینهها نفوذ میکند و آهسته در گوشها افسون میدمد.
الإمامُ زینُ العابدینَ علیه السلام فی مُناجاتِهِ: إلهی أشکُو إلَیکَ عَدُوّا یُضِلُّنی، و شَیطانا یُغوینی، قد مَلَأَ بِالوَسواسِ صَدری، و أحاطَت هَواجِسُهُ بِقَلبی، یُعاضِدُ لی الهَوی، و یُزَیِّنُ لی حُبَّ الدُّنیا، و یَحولُ بَینی و بینَ الطاعَةِ و الزُّلفی. [۱۱]
امام زین العابدین علیه السلام در مناجات خود گفت: الهی! از دشمنی که مرا گمراه میکند و از شیطانی که مرا به انحراف میکشاند، به تو شکایت میکنم. او سینه مرا از وسوسه آکنده و القائات او قلبم را در میان گرفته است، در پیروی از خواهشهای نفس مرا یاری میرساند و دنیا دوستی را در نظرم میآراید و میان من و طاعت و تقرّب به تو مانع میشود.
الإمامُ الباقرُ علیه السلام: إذا ماتَ المُؤمِنُ خُلِّیَ علی جِیرانِهِ مِن الشَّیاطینِ عَدَدَ رَبیعَةَ و مُضَرَ، کانوا مُشتَغِلِینَ بهِ. [۱۲]
امام باقر علیه السلام: چون مؤمن بمیرد، شیطانهایی که برای گمراه کردن او میکوشیده اند و شمارشان به تعداد افراد قبیله [پر جمعیت ]ربیعه و مُضَر است، اطراف همسایگان را میگیرند.
الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: إنَّ الشَّیاطینَ أکثَرُ علی المؤمنینَ مِنَ الزَّنابِیرِ علی اللَّحمِ. [۱۳]
امام صادق علیه السلام: شیطانهای اطراف مؤمنان، بیشتر از زنبورهای پیرامون گوشت است.
عنه علیه السلام: لقد نَصَبَ إبلیسُ حَبائلَهُ فی دارِ الغُرورِ، فما یَقصِدُ فیها إلاّ أولِیاءَنا. [۱۴]
امام صادق علیه السلام: ابلیس، در این سرای پُر فریب، دامهای خود را برنهاده است و هدفش کسی جز دوستدارانِ ما نیست.
الإمامُ الکاظمُ علیه السلام لمّا سُئلَ عن أوجَبِ الأعداءِ مُجاهَدةً: أقرَبُهم إلَیکَ و أعداهُم لَکَ......... و مَن یُحَرِّضُ أعداءَکَ علَیکَ، و هُو إبلیسُ. [۱۵]
امام کاظم علیه السلام در پاسخ به این پرسش که جهاد با کدام دشمن واجب تر است فرمود: آن که از همه به تو نزدیکتر و دشمنیش با تو بیشتر است... و کسی که دشمنان تو را بر ضدّت تحریک میکند و آن شیطان است. [۱۶]
منابع:
[۱]: ص: ۸۲، ۸۳.
[۲]: الأعراف: ۱۶، ۱۷
[۳]: الحِجر: ۳۹، ۴۰
[۴]: الإسراء: ۶۲
[۵]: فاطر: ۶
[۶]: یوسف: ۵
[۷]: الإسراء: ۵۳
[۸]: مکارم الأخلاق: ۲/۳۵۴/۲۶۶۰
[۹]: نهج البلاغة: الخطبة ۱
[۱۰]: غرر الحکم: ۲۶۲۳
[۱۱]: بحار الأنوار: ۹۴/۱۴۳/۲۱
[۱۲]: الکافی: ۲/۲۵۱/۱۰
[۱۳]: بحار الأنوار: ۸۱/۲۱۱/۲۷
[۱۴]: تحف العقول: ۳۰۱
[۱۵]: تحف العقول: ۳۹۹
[۱۶]میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج۵، ص۵۴۲
- ۲۳۲۹