سایت رسمی عباد الرحمن

حد ترخص در فاصله چند کیلومتری از شهر قرار دارد که امروزه آن را با تابلو حد ترخص که در اوایل خروج از شهر نصب می کنند نشان می دهند و همین تابلوها می تواند راهنمای خوبی برای پیدا کردن حد ترخص باشد چون افراد با اطلاع از خانه های مسکونی آن را نصب کرده اند. 

حد ترخص جایی است که دیوارهای دور شهر (آخرین نقاط شهر) دیده نشود و صدای اذان شهر شنیده نمی شود. البته در تعریف حد ترخص اختلاف هایی هست ولی با تمام این تعاریف مقدار حد ترخص چندان متفاوت نمی باشد. بعضی فقها حد ترخص را به مکانی می گویند که وقتی از شهر دور شدیم دیگر دیوار شهر را نبینیم و صدای اذان شهر را نشنویم. به این مکان که این مقدار از شهر فاصله دارد حد ترخص می گویند. بعضی از فقها مثل آیت الله مکارم به جای ندیدن دیوار شهر، مکانی که مردم شهر، او را نبینند را شرط دانسته اند ( نشنیدن صدای اذان و مردم شهر او را نبینند) و بعضی فقها مثل آیت الله سیستانی فقط به همین شرط اکتفا کرده اند.

کسانی که دو شرط برای حد ترخص گذاشته اند هر دو شرط را لازم می دانند و اگر یکی از شرط ها موجود نبود اختلاف فتوا وجود دارد که باید احتیاط کند و نماز را هم شکسته و هم کامل بخواند یا فقط شکسته کفایت می کند.(مساله 1318)

هنگام خروج از وطن بعد از حد ترخص نماز شکسته و روزه با شرایطی باطل می شود و هنگام بازگشت به وطن بعد از رسیدن به حد ترخص نماز تمام و روز قابلیت ادامه دادن با شرایطی پیدا می کند.(مساله 1319)

حد ترخص فقط در وطن اعتبار دارد و در جایی که ده روز در آنجا می مانند وقتی از محل اقامت خارج شوند نماز شکسته می شود و لازم نیست به حد ترخص برسند لکن بعضی از فقها احتیاط واجب کرده اند که در غیر وطن قبل از رسیدن به حد ترخص نماز هم شکسته و هم کامل خوانده شود. 

فتوای مراجع تقلید و حد ترخص از نظر آیات عظام خامنه ای، مکارم شیرازی و دیگر فقها را در ادامه مطلب مشاهده کنید.

شرایط شکسته شدن نماز:

شرط هشتم: آن که به حد ترخص برسد (۱) یعنی از وطنش (یا جایی که قصد کرده ده روز در آنجا بماند (۲) ) به قدری دور شود (۳) که دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود ولی باید در هوا، غبار یا چیز دیگری نباشد که از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیری کند و لازم نیست به قدری دور شود که مناره‌ها و گنبدها را نبیند (۴)، یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلکه همین قدر که دیوارها کاملًا معلوم نباشد کافی است (۵).

(۱) (فاضل: ) از حد ترخص بگذرد..

(۲) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: نوری و فاضل نیست ]

(۳) (اراکی: ) که اهل آنجا او را نبینند و اذان آنجا را نشنود. [پایان مسأله ] (زنجانی: ) که صدای اذان بلند آخر آنجا را نشنود و نیز اهل آن محل او را نبینند. [پایان مسأله ]

(۴) (گلپایگانی، صافی: ) بلی، اگر به قدری دور شده که دیوار خانه‌های شهر کاملًا معلوم نیست ولی شبح آنها نمایان است، احتیاط لازم آن است که نماز نخواند تا وقتی که شبح پنهان شود یا هم شکسته بخواند و هم تمام. 

(فاضل: ) یا دیوارها پیدا نباشد بلکه همین قدر که دیوار کاملًا تشخیص داده نشود کافی است، و کسی که از جایی که قصد کرده ده روز در آنجا بماند به قصد هشت فرسخ خارج شود، تا به حدّ ترخّص نرسیده بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

(۵) (نوری: ) و کسی که از جایی که قصد کرده ده روز در آنجا بماند به قصد هشت فرسخ خارج شود، تا حد ترخص نرسیده بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند. 

(خوئی، تبریزی: ) شرط هشتم: آن که به «حد ترخص » برسد و معنی حدّ ترخّص در (مسأله [۱۲۸۳]) گذشت و امّا در غیر وطن، اعتباری به حدّ ترخص نیست و همین که از محل ّ اقامت خارج شود، نمازش قصراست. 

(سیستانی: ) شرط هشتم: آن که اگر از وطن حرکت می‌کند به «حدّ ترخّص » برسد و امّا در غیر وطن، حدّ ترخّص اثری ندارد و همین که از محل ّ اقامت خارج شود، نمازش قصر است. حدّ ترخّص جایی است که اهل شهر حتی آنها که در خارج شهر و توابع آن هستند مسافر را نتواند ببیند و نشانه آن این است که او اهل شهر را نتواند ببیند. 

(مکارم: ) شرط هشتم: به «حدّ ترخّص » برسد. «حدّ ترخّص » یعنی از وطن یا محل ّ اقامتش به اندازه ای دور شود که صدای اذان شهر را نشنود و مردم شهر او را نبینند، امّا دیدن و ندیدن دیوارهای شهر اثری ندارد، ولی باید در هوا گرد و غبار یا مه یا چیز دیگری که مانع دیدن است یا سر و صدایی که مانع شنیدن است وجود نداشته باشد و اگر یکی از این دو علامت حاصل شود کافی است، به شرط این که یقین به نبودن دیگری نداشته باشد، و الّا احتیاط، جمع میان نماز شکسته و تمام است. 

مسأله ۱۳۱۸ کسی که به سفر می‌رود اگر به جایی برسد که اذان را نشنود ولی دیوار شهر را ببیند، یا دیوارها را نبیند (۱) و صدای اذان را بشنود، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند، بنا بر احتیاط واجب باید هم شکسته و هم تمام بخواند (۲). این مسأله، در رساله آیت اللّه سیستانی نیست

(۱) (اراکی: ) اگر به جایی برسد که اذان را نشنود ولی اهل آنجا او را ببینند، یا او را نبینند.. 

(خوئی، تبریزی: ) اگر به جایی برسد که اذان را نشنود ولی اهل شهر را ببیند یا اهل شهر را نبیند..

(۲) (اراکی: ) ولی اگر یکی محقّق شده و نسبت به دیگری شک ّ دارد، باید نماز را شکسته بخواند مثل این که اذان آنجا را نمی شنود و نمی داند که اهل آنجا او را می‌بینند یا نه. 

(مکارم: ) رجوع کنید به ذیل شرط هشتم. 

(زنجانی: ) مسأله کسی که به سفر می‌رود، اگر به جایی برسد که اگر در آخر شهر با صدای بلند اذان بگویند صدای اذان را نمی شنود و اهل شهر او را نمی بینند ولی دیوارهای شهر را می‌بیند، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند باید نماز را شکسته بخواند و احتیاط مستحب در آن است که تمام نیز بخواند. 

مسائل اختصاصی 

(بهجت: ) مسأله ۱۰۷۰ اگر کسی بدون قصد سفر، تا حدّ ترخّص رفته و از آن جا، قصد سفر کرده، همین که از آن محل شروع به حرکت کرد، به طوری که عرفاً بگویند سفرش را آغاز کرده، باید نمازش را شکسته بخواند و در این صورت، دیگر خروج از حدّ ترخّص آن محل، اعتباری ندارد و ابتدای مسافت شرعی را هم باید از همان جا حساب کرد؛ و هم چنین اگر در جایی بود که نه وطن او بود و نه قصد ماندن ده روز را در آن جا داشت و نه سی و یک روز به طور تردید، در آنجا مانده بود و در عین حال، نمازش در آن شهر یا محل، تمام بود مثل این که به دنبال گم شده ای بدون قصد سفر به آن جا رسیده بود و از آنجا، قصد سفر کرد، خروج از حدّ ترخّص آن محل، اعتباری ندارد و همین که مسافت شرعی را عرفاً شروع کرد، نمازش را شکسته می‌خواند. 

(بهجت: ) مسأله ۱۰۷۱ اگر مسافر به اجبار یا به اختیار خود بدون این که از قصد سفر برگردد به کمتر از حدّ ترخّص برگشت، نمازش در آنجا تمام است، ولی اگر برگشتن او به کمتر از حدّ ترخّص نبود نماز شکسته است، مگر آن که از قصد سفر برگردد. 

مسأله ۱۳۱۹ مسافری که به وطنش برمی گردد، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند (۱) ولی مسافری که می‌خواهد ده روز در محلی بماند، وقتی دیوار آنجا را ببیند و صدای اذانش را بشنود، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تأخیر بیندازد تا به منزل برسد، یا نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند. این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست

(۱) (گلپایگانی، صافی: ) و نیز مسافری که می‌خواهد ده روز در محلی بماند، وقتی دیوار آنجا را ببیند و صدای اذانش را بشنود، باید نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را تأخیر بیندازد تا به منزل برسد، یا هم شکسته و هم تمام بخواند. (صافی: و سزاوار است این احتیاط را ترک نکند). 

(اراکی: ) مسأله مسافری که به وطنش برمی گردد، وقتی به جایی برسد که اهل وطن او را ببینند و اذان آنجا را بشنود باید نماز را تمام بخواند و هم چنین مسافری که می‌خواهد ده روز در محلی بماند، وقتی که به جایی برسد که اهل محل او را ببینند و اذان آنجا را بشنود باید نماز را تمام بخواند. 

(خوئی، تبریزی: ) مسأله مسافری که به وطنش برمی گردد، وقتی که اهل وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی مسافری که می‌خواهد ده روز در محلّی بماند، مادامی که به آن محل ّ نرسیده نمازش قصر است. 

(سیستانی: ) مسأله مسافری که به وطنش برمی گردد، تا وقتی که داخل وطنش نشده باید نماز را قصر بخواند و هم چنین مسافری که می‌خواهد ده روز در محلی بماند، مادامی که به آن محل نرسیده نمازش قصر است. 

(بهجت: ) مسأله مسافری که به وطن خود برمی گردد، برای این که نماز را تمام بخواند، بنا بر احتیاط باید هم دیوار وطن را ببیند و هم اذان آنجا را بشنود، اگر چه أظهر، کفایت شنیدن اذان است. ولی مسافری که می‌خواهد ده روز در محلّی بماند، اگر به جایی برسد که دیوار آن محل ّ را ببیند و صدای اذانش را بشنود، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند بنا بر احتیاط واجب باید هم شکسته و هم تمام بخواند. 

(زنجانی: ) مسأله مسافری که به وطنش برمی گردد، وقتی به جایی برسد که صدای اذان آخر شهر را می‌شنود یا اهل شهر او را می‌بینند، باید نماز را تمام بخواند، و نیز مسافری که می‌خواهد ده روز در محلی بماند، وقتی صدای اذان آنجا را بشنود یا اهل آنجا او را ببینند، باید نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که نمازش را به تأخیر بیندازد تا به منزل برسد، یا نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند. 

 

مسأله ۱۳۲۰ هر گاه شهر در بلندی باشد که از دور دیده شود، یا به قدری گود باشد که اگر انسان کمی دور شود دیوار آن را نبیند، کسی که از آن شهر مسافرت می‌کند، وقتی به اندازه ای دور شود که اگر آن شهر در زمین هموار بود، دیوارش از آنجا دیده نمی شد، باید نماز خود را شکسته بخواند. و نیز اگر پستی و بلندی خانه‌ها بیشتر از معمول باشد، باید ملاحظه معمول را بنماید.

(اراکی: ) مسأله هر گاه شهر در بلندی باشد که انسان از دور دیده شود، یا به قدری گود باشد که اگر انسان کمی دور شود، او را نمی بیند، کسی که از آن شهر مسافرت می‌کند، وقتی به اندازه ای دور شود که اگر آن شهر در زمین هموار بود، آن شخص از آنجا دیده نمی شد، باید نماز خود را شکسته بخواند. 

(خوئی، تبریزی، سیستانی: ) مسأله هر گاه شهر در بلندی باشد که از دور، اهل آن دیده شود، یا به قدری گود باشد که اگر انسان کمی دور شود، اهل آن را نبیند، کسی که از اهالی آن شهر مسافرت می‌کند، وقتی به اندازه ای دور شود که اگر آن شهر در زمین هموار بود، اهلش از آنجا دیده نمی شد، باید نماز خود را شکسته بخواند و نیز اگر پستی و بلندی راه بیشتر از معمول باشد، باید ملاحظه معمول را بنماید. 

(زنجانی: ) مسأله هر گاه موقعیت جغرافیایی شهر به طوری باشد که از دور صدای اذان آن شنیده شود، یا طوری باشد که با کمی فاصله گرفتن صدای اذان قطع گردد، اهالی آن شهر نیز در مسافرت وقتی به جایی برسند که صدای اذان بلند آخر شهر را نشنوند باید نماز را شکسته بخوانند، بلی اگر شهر در مسیر بادهای تند باشد و صدای اذان تا مسافتهای زیادی برسد، باید موقعیت متعارف را در نظر بگیرد؛ و اگر باد مانع رساندن صدای اذان باشد ولی اهالی شهر، مسافر را ببینند، نمازش تمام است. 

(مکارم: ) مسأله معیار در شهرها، شهرهای معمولی است و اگر شهری زیاد در گودی یا در بلندی قرار گرفته باشد باید مطابق شهرهای معمولی با آن رفتار کرد، یعنی ببینیم چه اندازه مسافت سبب می‌شود که در شهرهای معمولی، انسان صدای اذان شهر را نشنود و اهالی شهر او را نبینند. 

مسأله اختصاصی 

(بهجت: ) مسأله ۱۰۷۴ در شهرهای بزرگی مثل تهران، همین که عرفاً صدق کند کسی که در آن شهر زندگی می‌کند، به راحتی می‌تواند در نواحی مختلف شهر رفت و آمد کند بدون این که عرف، او را مسافر حساب کند، بنا بر أظهر آن شهر حکم شهرهای دیگر را دارد. 

مسأله ۱۳۲۱ اگر از محلی مسافرت کند که خانه و دیوار ندارد وقتی به جایی برسد که اگر آن محل دیوار داشت از آنجا دیده نمی شد، باید نماز را شکسته بخواند. این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست

(اراکی: ) مسأله اگر از محلی مسافرت کند که ساکنینی ندارد وقتی به جایی برسد که اگر آن محل ساکنینی داشت در آنجا او را نمی دیدند باید نماز را شکسته بخواند. 

(خوئی، تبریزی، سیستانی: ) مسأله اگر از محلّی مسافرت کند که اهل ندارد، وقتی به جایی برسد که اگر آن محل ّ اهل داشت، از آنجا دیده نمی شد باید نماز را شکسته بخواند. 

(زنجانی: ) وقتی به جایی برسد که اگر در آخر آن محل، با صدای بلند اذان بگویند شنیده نمی شود و اگر کسی در آن محل باشد او را نمی بیند.. 

مسأله ۱۳۲۲ اگر به قدری دور شود که نداند صدایی را که می‌شنود صدای اذان است یا صدای دیگری (۱)، باید نماز را شکسته بخواند. ولی اگر بفهمد اذان می‌گویند و کلمات آن را تشخیص ندهد، باید تمام بخواند. این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و سیستانی نیست

(۱) (اراکی: ) و هم چنین اگر بفهمد اذان می‌گویند و کلمات آن را تشخیص ندهد، بنا بر احتیاط واجب باید هم شکسته و هم تمام بخواند. (مکارم: ) رجوع کنید به ذیل مسأله ۱۳۲۶. 

مسائل اختصاصی 

(سیستانی: ) مسأله ۱۳۰۸ کسی که در کشتی یا قطار نشسته و قبل از رسیدن به حدّ ترخّص به نیّت نماز تمام مشغول شود ولی قبل از رکوع رکعت سوّم به حدّ ترخّص برسد، باید نمازش را شکسته به جا آورد. 

(سیستانی: ) مسأله ۱۳۰۹ اگر در فرضی که در مسأله پیش گذشت بعد از رکوع رکعت سوّم به حدّ ترخّص برسد، باید نماز دیگری را شکسته به جا آورد و تمام کردن نماز اوّل لازم نیست. 

(سیستانی: ) مسأله ۱۳۱۰ اگر کسی یقین پیدا کند که به حد ترخّص رسیده و نماز را شکسته به جا آورد و سپس معلوم شود که در وقت نماز به حد ترخص نرسیده بود باید نماز را دوباره انجام دهد، پس چنانچه در این حال هنوز به حد ترخص نرسیده باشد، باید نماز را تمام بخواند و در صورتی که از حد ترخص گذشته باشد نماز را شکسته به جا آورد و اگر وقت گذشته نماز را مطابق وظیفه اش در هنگام فوت آن به جا آورد. 

مسأله ۱۳۲۳ اگر به قدری دور شود که اذان خانه‌ها (۱) را نشنود ولی اذان شهر را که معمولًا در جای بلند می‌گویند بشنود، نباید نماز را شکسته بخواند. این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی و مکارم نیست

(۱) (فاضل: ) اذان خانه‌های آخر شهر.. 

مسأله ۱۳۲۴ اگر به جایی برسد که اذان شهر را که معمولًا در جای بلند می‌گویند نشنود (۱) ولی اذانی را که در جای خیلی بلند (۲) می‌گویند بشنود، باید نماز را شکسته بخواند. این مسأله، در رساله آیت اللّه سیستانی نیست 

(۱) (مکارم: ) نمازش شکسته است، هر چند اذانی را که با بلندگوهای قوی می‌گویند بشنود.

(۲) (زنجانی: ) یا با وسایلی هم چون بلندگو.. 

مسأله ۱۳۲۵ اگر چشم یا گوش او یا صدای اذان، غیر معمولی باشد در محلی باید نماز را شکسته بخواند که چشم متوسط دیوار خانه‌ها را نبیند (۱) و گوش متوسط صدای اذان معمولی را نشنود.

(۱) (خوئی، تبریزی: ) چشم متوسط اهل شهر را نبیند.. 

(مکارم: ) مسأله اگر کسی گوش و چشمش از معمول ضعیف تر یا بسیار قوی تر است اعتباری به آن نیست بلکه اعتبار به گوش و چشمهای معمولی است. 

(زنجانی: ) مسأله اگر گوش او یا صدای اذان، غیر معمولی باشد در محلی باید نماز را شکسته بخواند که گوش معمولی صدای اذان بلند معمولی را نشنود. 

(سیستانی: ) مسأله اگر چشم او غیر معمولی باشد، در محلی باید نماز را شکسته بخواند که چشم متوسط، اهل شهر را نبیند. 

مسأله ۱۳۲۶ اگر بخواهد در محلی نماز بخواند که شک دارد به حد تَرَخُّص یعنی جایی که اذان را نشنود

(۱) و دیوار را نبیند، رسیده یا نه، باید نماز را تمام بخواند. و در موقع برگشتن اگر شک کند که به حد ترخص رسیده یا نه، باید شکسته بخواند. و چون در بعضی موارد اشکال پیدا می‌کند باید(۲) یا آنجا نماز نخواند یا هم شکسته و هم تمام بخواند(۳). این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(۱) (اراکی: ) و او را نبینند، رسیده یا نه باید نماز را تمام بخواند و در موقع برگشتن اگر شک کند که به حدّ ترخّص رسیده یا نه، باید شکسته بخواند.

(۲) [کلمه «باید» در رساله آیت اللّه فاضل نیست ]

(۳) (نوری: ) چون در بعض موارد اشکال پیدا می‌کند مانند آن که در فرض مسأله موقع رفتن نماز ظهر را تمام بخواند و موقع برگشتن همان جا نماز عصر را شکسته بخواند باید یا آنجا نماز نخواند و در صورت رفتن پس از علم به رسیدن به حد ترخص نماز را شکسته بخواند و در برگشتن پس از رسیدن به خانه نماز را تمام بخواند یا هم شکسته و هم تمام بخواند. 

(گلپایگانی، صافی: ) مسأله اگر موقعی که سفر می‌رود شک کند که به حدّ ترخّص یعنی: جایی که اذان را نشنود و دیوار را نبیند رسیده یا نه، باید نماز را تمام بخواند. و در موقع برگشتن اگر شک کند که به حدّ ترخُّص رسیده یا نه باید شکسته بخواند. ولی اگر در برگشتن در همان جا که در رفتن تمام خوانده شکسته بخواند بنا بر احتیاط لازم باید نمازی را که در این مکان تمام خوانده قضا نماید و نمازی را که شکسته خوانده تمام اعاده نماید و اگر اعاده نکرد قضای آن را تمام بجاآورد. 

(خوئی، سیستانی، تبریزی: ) مسأله اگر موقعی که سفر می‌رود، شک کند که به حدّ ترخص رسیده یا نه، باید نماز را تمام بخواند (خوئی، تبریزی: و مسافری که از شهر «تبریزی: از سفر» برمی گردد اگر شک کند که به حدّ ترخّص رسیده یا نه باید شکسته بخواند). 

(مکارم: ) مسأله هر گاه شک کند به حدّ ترخّص رسیده یا نه، یا نداند صدایی را که می‌شنود صدای اذان است یا صدای دیگر، باید نماز را تمام بخواند، امّا اگر بفهمد صدای اذان است ولی کلمات آن قابل تشخیص نباشد احتیاط، جمع است. 

(زنجانی: ) مسأله اگر موقعی که سفر می‌رود، شک کند که به حدّ ترخص رسیده یا نه، و بخواهد نماز بخواند، بنا بر احتیاط واجب نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند؛ مگر برگشت به آن جا در وقت نماز چهار رکعتی عرفاً امکان نداشته باشد که باید نماز را تمام بخواند و کفایت می‌کند، و در برگشت از سفر نیز اگر شک کند که به حد ترخص رسیده یا نه، و بخواهد نماز بخواند، بنا بر احتیاط واجب نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند. 

مسأله ۱۳۲۷ مسافری که در سفر از وطن خود عبور می‌کند (۱)، وقتی به جایی برسد که دیوار وطن خود را ببیند (۲) و صدای اذان آن را بشنود باید نماز را تمام بخواند.

این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست

(۱) (سیستانی: ) اگر در آن توقّف کند باید نماز را تمام بخواند و گر نه احتیاط لازم آن است که بین قصر و تمام جمع نماید. (زنجانی: ) وقتی به حد ترخص رسید، باید نماز را تمام بخواند.

(۲) (خوئی: ) وقتی که اهل وطن خود را ببیند.. 

(اراکی: ) وقتی به جایی برسد که اهل وطن او را ببینند.. 

(تبریزی: ) وقتی به جایی برسد که اهل وطن خود را ببیند.. 

مسأله ۱۳۲۸ مسافری که در بین مسافرت به وطنش رسیده (۱)، تا وقتی در آنجا هست باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود (۲)، یا چهار فرسخ برود و برگردد (۳)، وقتی به جایی برسد که دیوار وطن را نبیند (۴) و صدای اذان آن را نشنود، باید نماز را شکسته بخواند.

(۱) (سیستانی: ) و در آنجا توقف می‌کند..

(۲) (زنجانی: ) یا مجموع رفت و برگشتش هشت فرسخ باشد وقتی به حد ترخص رسید، باید نماز را شکسته بخواند.

(۳) (خوئی، تبریزی، سیستانی: ) هشت فرسخ برود یا (سیستانی: مثلًا) چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد، وقتی که به حدّ ترخص برسد باید نماز را شکسته بخواند.

(۴) (اراکی: ) که اهل وطن او را نبینند.. 

(مکارم: ) مسأله هر گاه کسی در اثناءِ مسافرت به وطنش برسد، نمازش در آنجا تمام است، ولی اگر می‌خواهد سفر خود را از آنجا هشت فرسخ یا بیشتر ادامه دهد وقتی به حدّ ترخّص رسید باید نماز را شکسته بخواند.

[توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد۱،صفحه۷۰۴]

حد ترخص از نظر امام خامنه ای

[س ۶۷۶ معیار حد ترخص ]
س ۶۷۶: معیار حد ترخص شنیدن اذان و دیدن دیوارهای شهر است، آیا یکی از آن دو کافی است یا این که باید هر دو با هم وجود داشته باشند؟
ج: احوط، رعایت هر دو علامت است، هر چند بعید نیست که شنیده نشدن اذان برای تعیین حد ترخص کافی باشد.

[س ۶۷۷ معیار حد ترخص شنیدن صدای اذان از خانه‌های طرفی است ]
س ۶۷۷: آیا معیار حد ترخص شنیدن صدای اذان از خانه‌های طرفی است که مسافر از آن طرف شهر خارج یا داخل آن می‌شود، یا این که معیار اذان وسط شهر است؟
ج: معیار، شنیدن اذان آخر شهر از طرفی است که مسافر از آن خارج و یا داخل آن می‌شود.

[س ۶۷۸ در اینجا بین اهالی یکی از نواحی راجع به مسافت شرعی اختلاف وجود دارد]
س ۶۷۸: در اینجا بین اهالی یکی از نواحی راجع به مسافت شرعی اختلاف وجود دارد. عده ای می‌گویند که دیوارهای آخرین خانه‌های منطقه که به هم متصل هستند، ملاک است. عده ای هم معتقدند که باید مسافت را از کارخانه‌ها و شهرکهای پراکنده ای که بعد از خانه‌های شهر واقع شده است، محاسبه کرد، سؤال این است که آخر شهر کجاست؟
ج: تعیین آخر شهر موکول به نظر عرف است. اگر در نظر عرف کارخانه‌ها و شهرکهای پراکنده اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را از آخر خانه‌های شهر باید حساب نمود. 

[س ۶۷۵ گاهی فاصله بین بعضی از شهرها کم است ] 
س ۶۷۵: در آلمان و بعضی از کشورهای اروپایی، گاهی فاصله بین بعضی از شهرها (یعنی فاصله تابلوهای خروجی شهری و ورودی شهر دیگر) به صد متر نمی رسد، حتی بعضی از خانه‌ها و خیابان‌های دو شهر کاملًا به هم متصل هستند، حد ترخص این موارد چگونه است؟ 
ج: با فرض اتصال یکی از دو شهر به دیگری به نحوی که در سؤال آمده است، آن دو، حکم دو محله یک شهر را دارند که خروج از یکی به دیگری مسافرت محسوب نمی شود تا نیاز به حد ترخص باشد. 

[توضیح المسایل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد۱،صفحه۷۳۹]